Chủ động tầm soát nguy cơ để phát hiện ung thư vú sớm

Nhiều phụ nữ Việt vô tình “bỏ quên” sức khỏe bản thân 

Hầu hết phụ nữ hiện đại đều chú trọng việc chăm sóc và nuông chiều bản thân. Họ dành thời gian để tập thể dục, làm đẹp, đọc sách, nghe nhạc và theo đuổi sở thích cá nhân; thế nhưng đa số lại khá xao nhãng việc khám sức khỏe định kỳ, lại càng hiếm có người chủ động tầm soát ung thư.

Cuộc sống bận rộn khiến một bộ phận phụ nữ Việt vô tình “bỏ quên” bản thân và vì thế, cũng quên luôn việc chú ý tầm soát sức khỏe, đặc biệt tầm soát ung thư vú - căn bệnh ung thư phổ biến nhất và gây tử vong hàng đầu ở nữ giới. 

Tầm soát sớm nguy cơ để phòng tránh ung thư vú

Báo cáo của Globocan năm 2020 cho thấy, ung thư vú hiện là bệnh ung thư thường gặp nhất ở phụ nữ trên thế giới cũng như tại Việt Nam. Rất may, bệnh này hoàn toàn có thể chữa khỏi nếu được phát hiện sớm. Theo phân tích của Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (American Cancer Society), phát hiện sớm ung thư vú và điều trị kịp thời có thể giúp tăng tỷ lệ sống sau 5 năm lên đến 98.7%.

Hiện có nhiều nguyên nhân gây bệnh ung thư vú. Từ lối sống, môi trường, tuổi tác và do di truyền, tức thừa hưởng “gen xấu” từ gia đình. Thống kê cho thấy, nếu một người có mang đột biến gen gây bệnh, nguy cơ phát triển ung thư vú của họ sẽ cao gấp nhiều lần so với người không mang đột biến gen di truyền. Cụ thể, một phụ nữ mang đột biến gen BRCA1 hoặc BRCA2 có thể gia tăng nguy cơ mắc ung thư vú đến 87% so với thông thường. Vì vậy, chủ động giải mã gen xác định 2 đột biến gen này sẽ giúp phụ nữ xác định mình có thuộc nhóm nguy cơ cao mắc ung thư vú hay không.

Đó cũng là lý do, tầm soát ung thư vú sớm bằng giải pháp gen hiện đại đã được nhiều hiệp hội chuyên môn quốc tế có uy tín như Hiệp hội Ung thư Lâm sàng Hoa Kỳ, Mạng lưới Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ, Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ khuyến cáo cho  đối tượng phụ nữ cần tầm soát. Mới đây, quyết định 1639/QĐ-BYT của Bộ Y tế cũng đã nêu rõ việc phát hiện đột biến gen BRCA1/BRCA2 là cơ sở cho sàng lọc ung thư vú từ tuổi 30 nhằm có chiến lược phát hiện sớm và điều trị hiệu quả. 

Các chuyên gia khuyến cáo, thay vì đợi nhận thấy dấu hiệu nghi ngờ ung thư rồi mới “hành động”, nhóm phụ nữ có nguy cơ tiềm ẩn như: có người thân trực hệ thứ nhất (cha, mẹ, anh, chị, em, con cái) mắc ung thư; nhiều người thân mắc cùng một loại ung thư hoặc gia đình có người mắc ung thư khi dưới 45 tuổi; gia đình có người mắc nhiều loại ung thư hoặc ung thư hiếm - ung thư vú ở nam giới hoặc lo lắng về nguy cơ di truyền ung thư trong gia đình có thể giải mã gen sớm để được chuyên gia di truyền, bác sĩ tư vấn kế hoạch phòng ngừa chủ động và điều chỉnh lối sống kịp thời, hạn chế cơ hội phát triển của ung thư vú. 

Phụ nữ có thể phát hiện sớm nguy cơ cao mắc ung thư vú và nhiều ung thư di truyền khác bằng giải mã gen

Hiện nay, việc tầm soát sớm ung thư di truyền có chi phí hợp lý, dễ dàng thực hiện hơn bao giờ hết với bộ dụng cụ lấy mẫu tiện lợi. Người thực hiện có thể tự lấy mẫu gen tại nhà với thao tác đơn giản và không đau: chỉ cần tự chà nhẹ mặt trong khoang miệng (hai bên má) bằng que gòn chuyên dụng trong 30 giây, để khô và gửi mẫu đến Viện phân tích kết quả.

Nếu kết quả là “dương tính” thì đồng nghĩa với việc người thực hiện có nguy cơ mắc ung thư di truyền, cần nhanh chóng lên kế hoạch phòng ngừa chủ động bằng cách thay đổi lối sống và quản lý sức khỏe sát sao hơn. Với trường hợp đang mắc ung thư di truyền, kết quả xét nghiệm có thể giúp nâng cao hiệu quả điều trị và theo dõi bệnh. Ngoài ra, còn “cảnh báo” những người thân trong gia đình về việc tầm soát ung thư từ sớm.

Nếu kết quả “âm tính” thì người thực hiện xét nghiệm không có nguy cơ mắc ung thư vì thừa hưởng “gen xấu” từ gia đình. Tuy nhiên nhóm này vẫn cần quan tâm và tầm soát thường xuyên để ngăn ngừa ung thư do yếu tố môi trường hay lối sống. 

Thanh Bình