Tầm soát ung thư đại trực tràng

Tầm soát ung thư đại trực tràng bằng nội soi đại trực tràng nên bắt đầu từ 50 tuổi cho đến 75 tuổi và ngừng sau 85 tuổi đối với cả hai giới nam và nữ, thực hiện mỗi 5 năm. Tuy nhiên việc tầm soát sẽ sớm hơn nếu có yếu tố nguy cơ gia đình có ung thư đường tiêu hóa, bản thân có bệnh lý đại trực tràng như hội chứng ruột kích thích, rối loạn tiêu hóa dưới, tiêu phân có máu…Việc tầm soát này có thể phát hiện ung thư giai đoạn rất sớm mang lại hiệu quả điều trị cao. Bên cạnh việc khám tầm soát bệnh, việc bạn tự theo dõi sức khỏe của mình rất quan trọng như tiêu ra máu bất thường, rối loạn đi tiêu…cần phải khám và tư vấn với bác sĩ ngay.

Nội soi đại tràng (colonscopy) là gì?

Bạn sẽ được cho ngủ trong suốt quá trình nội soi, bác sĩ nội soi cho ống sonde mềm có gắn video chip vào trực tràng cho đến hết đại tràng nhằm đánh giá niêm mạc, phát hiện tổn thương như túi thừa, polyp, trĩ, viêm…

Đại trực tràng của bạn phải được làm sạch hoàn toàn trước khi soi. Ngày trước khi nội soi, bạn nên tránh ăn thức ăn cứng, và chỉ nên uống nước trắng. Bạn phải uống dung dịch khiến bạn đi đại tiện nhiều lần giúp cho sạch đại trực tràng.  

Qua nội soi đại trực tràng, bác sĩ có thể cắt bỏ polyp được xem là những tổn thương tiền ung thư .

Test thay thế nội soi đại tràng

Nội soi ảo (virtual colonscopy)

Nếu bạn chọn nội soi ảo thay cho nội soi đại tràng thông thường cũng bắt đầu từ 50 tuổi và mỗi 5 năm, tuy nhiên nội soi đại tràng thông thường cũng phải thực hiện nếu như có phát hiện polyp. Nội soi ảo được thực hiện bởi kỹ thuật chụp CT scan liều cản quang thấp 3D vùng bụng và chậu, kỹ thuật này có thể phát hiện polyp và những bất thường khác của đại trực tràng.  

Chuẩn bị nội soi ảo tương tự nội soi thông thường. Đại trực tràng của bạn cũng phải được làm sạch giúp cho bác sĩ có thể phát hiện tổn thương.

Tuy nhiên, nội soi ảo có thể bỏ sót polyp nhỏ hoặc khó thấy, và nếu bác sĩ phát hiện polyp hoặc bất cứ tổn thương nào nghi ngờ thì bạn sẽ cần phải làm nội soi đại tràng thông thường.

Test phân (Stooll-based test)

Nếu bạn chọn test phân thay thế cho nội soi đại tràng ảo và nội soi đại tràng thông thường, chúng tôi giới thiệu bạn test tìm máu ẩn trong phân (Faecal Occult Blood Test – FOBT)  thực hiện mỗi năm từ năm 30 tuổi, test FOBT được lấy 2 mẫu trong 2 ngày liên tiếp. Bác sĩ sẽ đề nghị bạn nội soi đại tràng khi test FOBT dương tính.  

Không có sự chuẩn bị đặc biệt, lấy mẫu phân trong 2 ngày liên tiếp. Test phân tìm kiếm dấu hiệu hay “dấu ấn” ung thư trong phân.

Triệu chứng và nguy cơ ung thư đại trực tràng

Người lớn có nguy cơ cao dễ ung thư đại trực tràng. Điều này không có nghĩa rằng chắc chắn bạn bị ung thư đại trực tràng, tuy nhiên bạn cần bắt đầu tầm soát ở tuổi sớm hơn, có test chẩn đoán thêm hoặc thực hiện test tầm soát nhiều lần hơn 

Ung thư đại trực tràng thường không có triệu chứng ở giai đoạn đầu, hầu hết ung thư đại tràng khởi phát như polyp – một tổn thương không phải ung thư trên thành đại tràng và có thể phát triển lớn hơn và thành ung thư (polyp ung thư hóa). Khi polyp hoặc ung thư phát triển có thể gây chảy máu hoặc gây tắc ruột. Nếu bạn có triệu chứng của ung thư đại trực tràng hãy báo cho bác sĩ biết ngay. Bạn có thể cần bắt đầu tầm soát nội soi đại tràng ở tuổi sớm hơn, lấy test chẩn đoán thêm hoặc được tầm soát nội soi thường xuyên hơn.    

Phòng ngừa

Tầm soát ung thư đại trực tràng bằng nội soi đại tràng có thể phát hiện bệnh giai đoạn sớm, mang lại hiệu quả điều trị cao

Duy trì cân nặng hợp lý, tránh béo phì. Lượng mỡ dư thừa có liên quan gia tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng

Tập thể dục thường xuyên, ít nhất 150 phút ở mức tập trung bình hoặc 75 phút ở mức tập mạnh mỗi tuần.  

Chế độ ăn nhiều rau trái cây, rau củ + ngủ cốc còn vỏ lụa + trái cây chiếm 2/3 trong thực đơn hằng ngày, 1/3 thực đơn còn lại bao gồm chất đạm động vật và đạm thực vật.

Hạn chế ăn thịt đỏ, nếu ăn nhiều thịt đỏ thì gia tăng nguy cơ ung thư. Khẩu phần ăn không hơn 560g thịt đỏ được nấu chín hằng tuần. Thịt đỏ bao gồm: thịt bò, heo và cừu.

Tránh ăn thịt chế biến sẵn như thịt xông khói, thịt hộp, hot dog…

Hạn chế uống bia rượu. Để ngăn ngừa ung thư tốt nhất nên không uống rượu.

Không hút thuốc lá

PGS TS BS Huỳnh Kim Phượng

Giám đốc Y khoa SIHG